De wooncrisis in Nederland vraagt meer dan bouwen, bouwen, bouwen

De oplossing voor de wooncrisis in Nederland is bouwen, bouwen, bouwen. Dat is het mantra dat overal klinkt. Maar met alleen maar zo snel mogelijk zo veel mogelijk woningen uit de grond stampen worden de problemen niet opgelost. Er is meer nodig. Eerst moet duidelijk worden hoe het enorme tekort aan woningen is ontstaan en vervolgens moeten er adequate oplossingen worden aangedragen en uitgevoerd. Dat vraagt veel van zowel het nieuwe kabinet als van andere betrokkenen.

Hoeveel woningen zijn er nu echt nodig?

Volgens statistische gegevens zijn er momenteel in Nederland zo’n 279.000 woningen te weinig. Maar Taco van Hoek, directeur van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) wijst er op dat er ook mensen zijn die bewust een woning delen, bijvoorbeeld omdat dan ook de vaste lasten kunnen worden gedeeld. En het is volgens hem ook niet zo dat al die woningzoekenden op dit moment dakloos zijn. Er moet dus goed gekeken worden waar nieuwe woningen worden gebouwd en om wat voor huizen het gaat. Zo is er behoefte aan betaalbare huurwoningen. Er is nu een grote groep mensen die geen huurwoning kan vinden, constateert Peter Boelhouwer, hoogleraar Woningmarkt aan de TU Delft. Het inkomen is te hoog voor een sociale huurwoning maar te laag om in de vrije sector te kunnen huren. Een koopwoning is ook geen optie of heeft niet de voorkeur. De belangrijkste oorzaak van de crisis op de woningmarkt is de lage rente. Hierdoor kunnen huizenkopers meer lenen en dat drijft de prijzen op.

Waarom stijgen de huizenprijzen zo hard?

De prijzen van huizen stijgen niet alleen door de belangrijkste oorzaak van de wooncrisis, namelijk het tekort aan huizen. Ook financiële redenen zijn hier een oorzaak van. De lage rente, maar ook het feit dat een woning nu op twee volledige inkomens kan worden gekocht. Enkele decennia geleden werd nog, heel traditioneel, verondersteld dat de vrouw van een jong stel wel parttime zou gaan werken of thuis zou blijven als er kinderen komen. Maar ook beleggers ontdekten vastgoed en begonnen woningen op te kopen voor de verhuur, waarbij ze met name starters gemakkelijk overbieden. De ‘jubelton’, een belastingvrije schenking aan ouders zodat hun kind een huis kan kopen, deed ook geen goed aan de woningprijzen en zal naar verwachting in 2022 worden afgeschaft.

De regie moet terug naar de overheid

Het is volgens velen wel duidelijk wat er moet gebeuren om de wooncrisis te bezweren. De regie over de woningbouw moet weer terug naar de overheid, en dan met name naar het Rijk. Sinds vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw de woningmarkt steeds meer werd geprivatiseerd werd er steeds minder gebouwd. De partijen die woningen bouwden wilden er zo veel mogelijk aan verdienen. Dat is logisch, maar gaat ten koste van het maken van de juiste keuzes. De overheid moet bepalen wat voor type woningen er nodig zijn en in welke prijsklasse. Het nieuwe kabinet neemt de plannen van Rutte III over om op 14 locaties verspreid over Nederland in de komende jaren zo’n 900.000 woningen te bouwen. Volgens het EIB is er vooral behoefte aan eengezinswoningen met een tuin, naast appartementen voor mensen die graag in het centrum van de stad willen wonen.

Komt er een eind aan de wooncrisis?

Deskundigen hebben hun twijfel of er op korte termijn een echte oplossing komt voor de wooncrisis. Het nieuwe kabinet werkt wel aan plannen, gemeenten voeren steeds vaker een woonplicht in voor een woning om beleggers te weren, maar het monopolie voor de bouw van woningen ligt nog steeds bij projectontwikkelaars. Zij bepalen het tempo. Zolang daar geen verandering in komt zal een echte structurele oplossing uitblijven.