Van label C naar B: hoe energielabels worden opgepoetst

Een koude woonkamer en een hete strijd

Mitchell Daamen woont met zijn gezin in een portiekflat in Rotterdam-Zuid. Een tochtige woning met een elektrische kachel als winterse reddingsboei. Na klachten over de te hoge huur schakelt hij de huurcommissie in. Maar dan volgt iets opmerkelijks: binnen een paar dagen krijgt zijn woning niet één, maar twee energielabels. De eerste: label C. De tweede, een dag later: label B. Een verschil van precies 0,01 punt, maar met grote gevolgen. Want met dat label B glipt zijn woning nét de vrije sector in.

Grenslabels steeds populairder

Wat eerst op toeval lijkt, blijkt onderdeel van een bredere trend. Het Financieele Dagblad analyseerde 1,8 miljoen energielabels van de afgelopen vier jaar. En wat blijkt? Het aantal zogenoemde ‘grenslabels’ — labels die op een haar na in een hogere categorie vallen — is in drie jaar tijd verdubbeld. In 2021 waren het er 14.500, in 2024 al ruim 32.000.

Vooral in de particuliere verhuurmarkt schiet het aantal grensgevallen omhoog. Daar is het financiële voordeel immers het grootst. Eén labelstap omhoog kan tientallen euro’s extra huur per maand betekenen. Of honderden, als het label net voldoende punten oplevert om de woning de vrije sector in te trekken.

Knippen, plakken en schuiven in de software

In de wereld van energielabels speelt de software een grote rol. Een EP-adviseur vult ruim tweehonderd gegevens in, van raamtypes tot muurisolatie en het exacte vloeroppervlak. Maar die gegevens zijn niet allemaal zwart-wit. Soms ontbreekt bewijs voor isolatiedikte of precieze maten. Dan mag de adviseur binnen bepaalde marges schatten. En juist die marges bieden ruimte voor ‘optimalisatie’.

Een halve vierkante meter erbij? Een muur als ‘tussenmuur’ in plaats van ‘buitenmuur’? Een iets lager plafond? Het zijn kleine aanpassingen die samen zorgen voor net dat betere label. En zolang je binnen de toegestane afwijking blijft (5% voor oppervlak, 8% voor de EP2-waarde), is het formeel toegestaan.

Grote waarde, kleine verschillen

Waarom al dat gedoe om een label? Simpel: geld. Uit onderzoek blijkt dat één stap op de energielabel-ladder tot wel 3% extra woningwaarde oplevert. Bij een gemiddelde woning van €483.000 is dat bijna €15.000. Daarnaast biedt een gunstig label meer hypotheekruimte — tot wel €50.000 extra bij een label A++++.

Voor verhuurders is de impact minstens zo groot. Na de invoering van strengere regels in 2024, weegt het energielabel zwaarder mee in het woningwaarderingsstelsel. Met een betere letter kan de huurprijs zomaar met €90 per maand stijgen. En als het label een woning net de vrije sector in duwt, zelfs met honderden euro’s per maand.

Waar is het toezicht?

De controle op energielabels laat te wensen over. Toezichthouders mogen niet zomaar langskomen en zijn afhankelijk van wat de labelaar zelf aanlevert. Ook verdienen ze geld per gecontroleerd label, waardoor ze er weinig belang bij hebben om een adviseur langdurig te schorsen.

Dat gebrek aan onafhankelijkheid leidt tot situaties waarin bedrijven zoals Adficom — goed voor 17.000 labels in vier jaar — opvallend veel grenslabels afgeven. En soms zelfs met trots adverteren met slogans als ‘Slim besteed, snel verdiend’.

David tegen Goliath in de energielabelwereld

Terug naar Mitchell Daamen. Zijn strijd tegen het twijfelachtige label B was allesbehalve eenvoudig. Huurders kunnen zelf geen nieuw label aanvragen, alleen eigenaren. En veel labeladviseurs willen geen opdrachten uitvoeren die kunnen leiden tot huurverlaging — dat zou klanten kosten.

Pas na veel zoeken vond Daamen een onafhankelijke adviseur. Die bevestigde wat hij al vermoedde: zijn woning had helemaal geen label B. De huurcommissie gaf hem uiteindelijk gelijk, en hij kreeg €14.000 terug.

Wat zegt de politiek?

Minister Mona Keijzer noemt het oprekken van foutmarges ‘onwenselijk’ en werkt aan strengere regelgeving. Haar voorganger Hugo de Jonge had al maatregelen aangekondigd, zoals een nieuwe publieke toezichthouder. Maar voorlopig blijft het een uitdaging om de betrouwbaarheid van het energielabelsysteem te waarborgen.

Want zolang het energielabel zoveel invloed heeft op huur, verkoopwaarde en financieringsmogelijkheden, blijft het aantrekkelijk om nét iets creatiever om te gaan met de rekensom. Of, zoals de slogan van een labelkantoor het stelt: slim besteed, snel verdiend.

Bron: fd.nl