Stoppersgolf in Ede: het einde van de stal, maar wat komt ervoor in de plaats?

Boeren stoppen massaal door stikstofcrisis

In de gemeente Ede, bekend als de veestapelhoofdstad van Nederland, heeft de stikstofcrisis geleid tot een ongekende stoppersgolf onder veehouders. Maar liefst 76 boeren hebben zich aangemeld voor de opkoopregelingen van het Rijk, bedoeld om de stikstofuitstoot drastisch te verminderen. Daarmee stopt meer dan 10% van de piekbelasters in deze regio. Hoewel de landbouwgrond vaak snel een nieuwe eigenaar vindt, blijven stallen en boerderijwoningen vaak leeg achter. Dit leidt tot grote uitdagingen voor de gemeente, die leegstand en verloedering wil voorkomen.

Nieuwe bestemmingen voor vrijkomende grond

Om te voorkomen dat leegstaande stallen een broedplaats worden voor criminele activiteiten of verval, biedt de gemeente Ede boeren een keuzemenu aan. Via de zogenaamde ‘sloopmeters’ kunnen boeren berekenen hoeveel woningen zij mogen bouwen ter vervanging van gesloopte stallen. Op een voormalig boerenerf in Lunteren verrijzen bijvoorbeeld 13 woningen, waaronder starters- en seniorenwoningen. Dit soort herbestemmingen moet bijdragen aan zowel woningbouw als een goed beheer van het buitengebied.

Wethouder Jan Pieter van der Schans benadrukt dat de gemeente ook op lange termijn plannen moet maken. “We hebben te maken met veel vrijkomende vierkante meters. De vraag is: wat gaan we daarmee doen?”

Een drukke markt rond stoppende boeren

Rond de boeren die stoppen is een hele industrie ontstaan van adviseurs, accountants en projectontwikkelaars. Veehouders die vroeger alleen hun bedrijf runden, schakelen nu vaak meerdere partijen in om de transitie te begeleiden. Dit is niet alleen nodig vanwege de complexiteit van de regelgeving, maar ook door de kansen die herontwikkeling biedt. De voormalige boeren veranderen steeds vaker zelf in projectontwikkelaars, een trend die de dynamiek in het buitengebied verandert.

De zorgen over de toekomst van het platteland

Hoewel het aanpassen van bestemmingen kansen biedt, maakt beleidsadviseur Geert Butz zich zorgen over de lange termijn. “Ik hóóp dat we over tien jaar nog driehonderd boeren overhouden,” zegt hij. Boeren spelen een cruciale rol in het onderhoud van het landschap, zoals het beheren van houtwallen en het openhouden van weidegebieden. Als te veel veehouders verdwijnen, bestaat het risico dat het buitengebied verloederd en natuurlijke elementen zoals houtwallen verdwijnen.

Daarnaast dreigt de volgende stoppersgolf zich al aan. Melkveehouders staan onder druk nu Nederland de Europese uitzonderingspositie voor mestuitstoot is kwijtgeraakt. Veel boeren zien zich geconfronteerd met hoge kosten en overwegen te stoppen. Het is een zorgwekkende trend die Ede en andere gemeenten noodzaakt om snel te anticiperen op de veranderende landbouwsector.

Ede als voorbeeld voor andere gemeenten

Met initiatieven zoals de sloopmeters en een actieve rol in herbestemming, fungeert Ede als een voorbeeld voor andere plattelandsregio’s die met dezelfde problemen kampen. Toch is het vinden van de juiste balans tussen woningbouw, natuurbehoud en agrarische activiteiten een voortdurende puzzel. De vraag blijft hoe gemeenten niet alleen het landschap, maar ook de lokale gemeenschap vitaal kunnen houden in deze transitie.

Bron: fd.nl