Recycling in de bouw – hoe ver kunnen we gaan met duurzaamheid?

Biobased bouwen lijkt een nieuwe trend te worden. In het Friese Oosterwolde staat een gebouw dat grotendeels uit hout is opgetrokken. Om vroegtijdig rotten te voorkomen zijn de houtsoorten met zorg uitgekozen. Zo is er hout van accoyahout dat met azijn is bewerkt om de levensduur te verlengen. Ook zijn er lariksbomen gebruikt die in de directe omgeving groeien. De gemeente Ooststellingwerf gaf opdracht voor de bouw van het Biosintrum dat in mei 2019 zijn deuren zal openen. Het moet een ontmoetingsplek worden voor bedrijfsleven, onderwijs en andere bezoekers om nieuwe ideeën te ontwikkelen voor een meer duurzame economie binnen de gemeente. Zo’n 80% van het gebouw bestaat uit natuurlijke en gerecyclede materialen.

Muren van hennep voor woningbouw in Groningen

In Groningen wordt op grote schaal hennep verbouwd. Niet om er drugs van te maken, maar als basis voor bouwmaterialen. De houtachtige stengels van deze hennepplanten worden vermalen en vermengd met leisteen. Daarna worden er voorgefabriceerde muren van gemaakt die worden gebruikt voor de woningbouw in de veenkoloniën in Groningen. In Oude Pekela is inmiddels het eerste prefab ‘hennephuis’ gebouwd. De muren zijn geïsoleerd met versnipperde oude spijkerbroeken. De katoenen stof is niet alleen duurzaam verkregen, het is ook een stuk prettiger werken. In tegenstelling tot glaswol irriteert katoen niet en hoeven de bouwvakkers tijdens het werken geen mondkapjes te dragen. Een groot pluspunt van het hennephuis is dat het materiaal trillingen kan weerstaan en dus veel beter bestand is tegen de aardbevingen die in dit deel van Nederland voorkomen als gevolg van de gaswinning.

Betonnen muren met olifantsgras in de strijd tegen CO2

Olifantsgras wordt ook gebruikt bij het biobased bouwen. Het wordt vermengd met beton als vervanging van grind en zand. Het olifantsgras heeft als pluspunt dat het zeer veel CO2 uit de lucht haalt. Dit beton is ook veel lichter en dus gemakkelijker te verwerken. In het Groningse Leek is zelfs al een stuk weg aangelegd van dit “CO2 beton”. Het op grote schaal afgraven van natuurlijke materialen zoals natuursteen zal in de toekomst verboden worden. Daarom is het belangrijk om nu reeds na te denken over goede alternatieven.

Er wordt nog niet op grote schaal biobased gebouwd

Hoewel de ontwikkelingen hoopvol zijn wordt biobased bouwen nog niet op grote schaal toegepast. De belangrijkste reden hiervoor is dat de nieuw ontwikkelde materialen zich op de langere termijn no moeten bewijzen. De tijd zal moeten leren of een muur van olifantsgras of steunbalken van larikshout lang genoeg stand houden om er op grotere schaal huizen en kantoren mee te gaan bouwen. Innovatie in de bouw is lastig omdat als er iets mis gaat het ook meteen flink mis is. Dat zien we bijvoorbeeld aan de problemen met vloeren in gebouwen waar nu zoveel onrust over is.

Hergebruik van de Bijlmer Bajes in Amsterdam

Sinds de bekendste gevangenis van Nederland, de Bijlmer Bajes, is gesloten, wordt er hard gewerkt om op het terrein van de voormalige gevangenis huizen te bouwen. Hiervoor wordt 98% van de materialen hergebruikt. Ook dit is een manier van verantwoord en duurzaam bouwen. Het probleem bij deze manier van hergebruik is dat er te weinig geschikt sloopmateriaal voorhanden is om dit op grote schaal toe te passen. Maar voor de nieuw te bouwen wijk in Amsterdam werkt het in ieder geval prima. Van een oude toren van de Bajes wordt een binnentuin gemaakt, de celdeuren worden omgevormd tot brugleuningen. Of biobased bouwen echt op grote schaal wordt toegepast zal de toekomst leren. Eerst moeten er pilotprojecten worden uitgevoerd om te zien of de materialen ook op langere termijn stand houden en kunnen wedijveren met staal en beton.