Projectontwikkelaars hebben veel grond waar gemeenten huizen willen bouwen

Uit onderzoek van het Kadaster blijkt dat een aanzienlijk deel van de grond in gebieden waar gemeenten woningbouw plannen, in handen is van marktpartijen. Marktpartijen bezitten 28 procent van de grond in deze gebieden, terwijl gemeenten 42 procent van de grond bezitten, waarvan meer dan de helft openbare ruimte betreft. Daarnaast hebben woningcorporaties 9 procent van de grond in handen, waarvan een deel nog niet bebouwd is. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken om beter inzicht te krijgen in de grondmarkt, als onderdeel van een breder interdepartementaal beleidsonderzoek.

Uitdagingen bij woningbouw

De Nederlandse overheid heeft het doel gesteld om tot en met 2030 bijna een miljoen nieuwe woningen te realiseren, voornamelijk binnen of aan de rand van bestaande bebouwde gebieden. Gemeenten hebben in totaal 24.000 hectare grond aangewezen als planlocatie voor woningbouw, waarvan ruim de helft al deels bebouwd is.

Buiten de bebouwde kom zijn er ook plannen voor woningbouw, met 14.000 hectare grond aangewezen als planlocatie, waarvan 55 procent nog onbebouwd is. In deze gebieden bezitten marktpartijen 1.900 hectare grond, waarvan het merendeel onbebouwd is. Vooral projectontwikkelaars die gericht zijn op nieuwbouwwoningen hebben een groot deel van deze grond in handen, vaak verkregen door de aankoop van agrarische grond.

Concentratie van grondbezit

Het Kadaster constateert een hoge mate van marktconcentratie op de grondmarkt. De tien grootste marktpartijen hebben samen 18 procent van de grond op de planlocaties in bezit, terwijl hun gezamenlijke marktaandeel buiten deze gebieden zelfs 55 procent bedraagt. Dit aandeel zou volgens het Kadaster nog hoger kunnen zijn vanwege samenwerkingsverbanden tussen ontwikkelaars en de mogelijkheid dat agrarische ondernemers optiecontracten hebben afgesloten met ontwikkelaars. Projectontwikkelaar BPD, een dochterbedrijf van Rabobank, blijkt de grootste grondbezitter te zijn, met een aanzienlijke hoeveelheid onbebouwde grond buiten de planlocaties.

Marktverhoudingen en overheidsbeleid

Het Kadaster ziet dat marktpartijen buiten de geplande woningbouwgebieden veel meer grond in bezit hebben, met bijna 6.400 hectare, waarvan 97 procent onbebouwd is. Slechts een beperkt aantal partijen bezit een groot deel van deze grond, waarbij de top 10 van marktpartijen bijna de helft van de grond buiten de plangebieden in eigendom heeft. Dit wijst op een sterke concentratie van marktmacht bij een selecte groep ontwikkelaars, wat mogelijk negatieve gevolgen heeft voor de concurrentie en woningprijzen.

Behoefte aan transparantie en maatregelen

Er is een toenemende behoefte aan transparantie op de grondmarkt, vooral vanwege de dominante positie van enkele grote marktpartijen. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) constateerde eerder dat in veel gemeenten de bouw van nieuwe koopwoningen in handen is van een beperkt aantal ontwikkelaars, vooral in middelgrote gemeenten. Deze concentratie kan leiden tot hogere huizenprijzen en een aanbod dat niet goed aansluit bij de vraag. De ACM pleit daarom voor meer concurrentie in de bouwsector. Het kabinet Schoof overweegt maatregelen om meer grond beschikbaar te maken voor woningbouw en lokale overheden meer instrumenten te geven om trage ontwikkelaars aan te pakken, zoals een grondbelasting of een gemaximeerde planbatenheffing.

Bron: cobouw.nl