Oude bakstenen, nieuwe kansen: hergebruik met CE-keurmerk

Duurzaamheid in de bouw krijgt een nieuw gezicht

uit sloopprojecten hoeven niet langer als puin te eindigen. In Wormerveer krijgen miljoenen stenen een tweede leven dankzij een innovatieve afbikmethode. Ze worden hergebruikt en gaan, mét CE-markering, opnieuw de handel in. Dit betekent niet alleen een duurzamere bouwsector, maar ook een forse reductie van CO₂-uitstoot.

Bij de transformatie van een oude drukkerij van De Telegraaf in Amsterdam worden bakstenen zorgvuldig losgehaald. Duitse specialisten van Klinker Historika bikken met de hand de mortelresten weg. De geoefende ploeg heeft slechts een paar seconden per steen nodig. Zodra een pallet met 500 stenen is gevuld, wordt deze naar Wormerveer vervoerd. Daar wachten momenteel 1,2 miljoen bakstenen op een nieuwe bestemming.

Een circulaire bouwsector is dichterbij dan ooit

In Amsterdam en Wieringerwerf worden momenteel honderdduizenden bakstenen geoogst, een fractie van de jaarlijks beschikbare 120 miljoen stenen uit sloopprojecten. Rebrick, onderdeel van Floris Bouwcenter, heeft de ambitie om in 2030 minstens 20 miljoen stenen per jaar te hergebruiken. Hiermee willen ze een aanzienlijk deel van de bouwsector circulair maken.

De milieu-impact van hergebruik is enorm. Nieuwe bakstenen moeten vijf dagen in gasovens op 800 tot 1.200 °C worden gebakken. Dat proces is bij hergebruik overbodig, waardoor de CO₂-uitstoot met maar liefst 95% wordt verminderd. Alleen het transport zorgt nog voor minimale uitstoot.

Kalkmortel maakt het verschil

Niet alle bakstenen zijn even geschikt voor hergebruik. Rebrick richt zich op slooppanden van vóór 1980, waarin vaak kalkmortel is gebruikt. Dit type mortel laat zich eenvoudiger verwijderen dan moderne cementgebonden mortels. Wanneer de sloper de muren nauwkeurig afbreekt, komt een groot deel van de stenen al grotendeels schoon vrij. De Duitse specialisten verwijderen vervolgens de laatste resten, zodat de stenen klaar zijn voor een nieuw leven.

De uitstraling van hergebruikte stenen is uniek. Door het afbikken hebben ze soms een licht verweerde look, wat juist een esthetische meerwaarde biedt. Veel van deze stenen zijn handgemaakt en komen uit fabrieken die al lang niet meer bestaan. Architecten en projectontwikkelaars die op zoek zijn naar duurzame en circulaire bouwmaterialen vinden hier een perfecte oplossing.

Kwaliteitscontrole en certificering

Voor hergebruik ondergaan de bakstenen een uitgebreide kwaliteitscontrole. Ze worden getest op vorstbestendigheid, druksterkte, mortelopname en porositeit. Alleen stenen die aan de eisen voldoen, krijgen een CE-keurmerk. Slopers ontvangen bovendien een certificaat voor de CO₂-reductie, waarmee ze hun duurzame slooppraktijk kunnen aantonen.

Architecten kunnen in de showroom van Rebrick in Wormerveer zelf de beschikbare partijen bekijken. Omdat de vraag naar circulaire bakstenen groot is, is snel handelen geboden: stenen zijn vaak al verkocht voordat de bouw begint. Rebrick probeert vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen door sloopprojecten te matchen met de specifieke wensen van opdrachtgevers.

De toekomst: machinaal schoonmaken

Op dit moment worden de bakstenen nog met de hand afgebikt, maar Rebrick werkt aan een innovatie die hergebruik op grote schaal mogelijk maakt. Het doel is om een machine te ontwikkelen waarin vuile stenen worden gestort en er aan de andere kant schoon uitkomen. Trillingen spelen hierin een rol, maar de exacte techniek blijft voorlopig het ‘geheim van de smid’.

Hergebruikte bakstenen zijn nu nog iets duurder dan nieuwe, maar dat zal niet lang meer duren. Door stijgende gasprijzen, CO₂-taksen en strengere milieuregels worden nieuwe bakstenen steeds duurder. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar voor circulair bouwen, wat de prijs van hergebruikte stenen verder drukt.

Rebrick: circulaire innovatie met historie

Rebrick is een initiatief van de Floris Groep, een familiebedrijf uit Wormerveer dat al bijna 110 jaar bouwmaterialen levert. Sinds 2024 richt Rebrick zich op het hergebruiken van bakstenen in samenwerking met Klinker Historika. De missie? Historische stenen nieuw leven inblazen en de bouwsector duurzamer maken. Rebrick-directeur Bob Floris kijkt uit naar het moment dat hij stenen kan oogsten die zijn grootvader ooit leverde.

Bron: cobouw.nl