Nijmegen groenste stad van Europa: hoe doen ze het?

17 december 2018

Nijmegen heeft de European Green Capital Award gewonnen en is daarmee de groenste stad van Europa. Hoe heeft ¬de stad dit gerealiseerd? Harriët Tiemens (GroenLinks), de wethouder Duurzaamheid met klimaat, energie, wonen, mobiliteit, parkeren, groen en water in haar portefeuille, heeft hierin een grote rol gespeeld.

Nu Nijmegen Green Capital is, is er veel interesse voor de stad, terwijl dit normaal gesproken niet zo was. Er is meer naamsbekendheid, de stad werkt nu samen met andere groene steden, en onlangs vond er in de stad een congres plaats waar 132 partijen de ‘Green Deal’ tekenden, die gaat over duurzaamheid in de zorg. Nijmegen heeft zichzelf op de kaart gezet.

De steden maken het verschil

Aangezien het kabinet achterblijft met maatregelen tegen de klimaatverandering, besluiten sommige steden om zelf dan maar aan de slag te gaan. Dat dit veel succes kan hebben, heeft Nijmegen nu wel bewezen. Als middelgrote stad blijkt het heel goed mogelijk te zijn om te verduurzamen. Een goed teken, want er zijn erg veel middelgrote steden in Europa. Deze hebben samen net zo veel invloed op het milieu als de grote metropolen. En dat terwijl de budgetten veel kleiner zijn.

Overal ter wereld blijven de steden groeien. De dorpen worden steeds kleiner. De steden krijgen dus steeds meer invloed op het klimaat. Bovendien is het van belang om ook het leefklimaat in de steden aantrekkelijk te houden, nu het er steeds drukker wordt. Er moet genoeg ruimte zijn voor groen. Tiemens geeft China als voorbeeld van hoe het niet moet. Daar ging men maar door met bouwen en nu lopen de mensen er met mondkapjes vanwege de vervuiling.

De verschillende duurzaamheidsprojecten

Nijmegen staat nu dus bol van de duurzame projecten. Het dak van het stadhuis bijvoorbeeld, is bedekt met gras en planten. Er liggen zonnepanelen. Het stadhuis koopt, als het nodig is, extra energie in bij de burgers van Nijmegen. Op het dak naast het stadhuis staan bijenkasten. Zo geeft de gemeente zelf het goede voorbeeld.

De stad heeft ook meer groen gekregen. Een parkeerplaats is omgetoverd tot een groene plek met beekjes. Dit zorgt ervoor dat het regenwater beter afgevoerd wordt en er minder huizen onderlopen bij zware buien. Bovendien zorgen deze groene plekken ervoor dat de stad minder warm wordt. Verder rijdt er een toeristentreintje op zonne-energie en alle stadsbussen rijden op gft-afval. Dit afval wordt door de lokale vuilverbrander vergist tot biogas. Hier kunnen andere steden nog een voorbeeld aan nemen. Er rijden in Nederland enkele elektrische bussen, maar de meeste rijden nog steeds op diesel.

Om te voorkomen dat er veel plastic flesjes worden verspild, staan er nu overal in de stad waterpunten, waar mensen hun eigen drinkfles kunnen vullen. De afvalbakken zijn versierd met kunst, zodat ze goed opvallen. Het lijken allemaal kleine dingen, maar als iedereen eraan meedoet, wordt het vanzelf groot. Er zijn namelijk veel medestanders. Dit is niet altijd zo, maar soms moet je tegen de stroom ingaan, vindt Tiemens. Bovendien vindt ze dat de inwoners daadwerkelijk op straat moeten kunnen zien dat de stad steeds duurzamer wordt.

Bijzonder betrokken inwoners

In de stad vinden elke maand ‘Green Challenges’ plaats. Een groep inwoners organiseert elke maand iets rondom een bepaald thema. De gemeente helpt hier soms bij. Er worden bijvoorbeeld schoolpleinen groener gemaakt, of sociale huurwoningen worden volledig circulair gemaakt.

De betrokkenheid bij de verduurzaming van de stad is dus erg groot. De enorme samenwerking met de bewoners heeft er flink aan bijgedragen dat de stad de award gewonnen heeft. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de vier windmolens die langs de A15 staan. Deze zijn ontwikkeld en gefinancierd door 1000 inwoners, waaronder omwonenden. De molens hebben miljoenen gekost, maar leveren wel een rendement op van maar liefst 6 tot 7 procent.

Nijmegen groenste stad van Europa

De moeilijkheid van de energietransitie

Nedeland moet in 2045 klimaatneutraal zijn. Om dit te halen moeten er 2000 tot 3000 woningen per jaar op een andere manier verwarmd worden dan dat nu gebeurt. Dat is een groot aantal, maar het is haalbaar. Echter, het Rijk moet dit dan wel stimuleren met juridische en financiële maatregelen. Deze zijn er nu nog niet.

Er wordt nu gekeken naar andere manieren om duurzaamheidsmaatregelen te financieren. Een huis aanpassen kan namelijk tienduizenden euro’s kosten. Woningeigenaren verdienen dat lang niet altijd terug, omdat ze gemiddeld na zeven jaar weer gaan verhuizen. Daarom is het misschien een optie om gebouwgebonden financiering toe te passen. De afschrijving van de investeringen gaat dan over op de nieuwe eigenaar. Het is helaas nog niet zover omdat het fiscaal nogal een uitdaging is.

Tiemens vindt deze financiële veranderingen noodzakelijk om de energietransitie te laten slagen, want er is nu nog weinig mogelijk. Daarom kijken ze in Nijmegen nu naar specifieke woonwijken met huurwoningen, waar deze aanpassingen wel mogelijk zijn en waar renovaties toch al noodzakelijk zijn. Bewoners zijn soms sceptisch, omdat de woorden ‘van het gas af’ een negatieve indruk kunnen geven. Maar Tiemens zegt dat ze de bewoners wel meekrijgt. Het heeft allemaal te maken met hoe je het brengt. De nadruk ligt op het bieden van een andere warmtebron die ook nog eens betaalbaar is.

De stad doet veel onderzoek naar betaalbare warmtebronnen voor de toekomst. Het doel is om dit te doen zonder dat de burger de volledige rekening moet betalen. Zo kunnen uiteindelijk ook de particuliere woningen aangepast worden. Hier is echt hulp van de overheid nodig, aldus Tiemens. De bedragen zijn te groot om het allemaal zelf te doen.

In kleine stapjes tegen de stroom in

Tiemens geeft toe dat het moeilijk is. De klimaatrapporten worden steeds ernstiger en politici als Trump, Baudet en Wilders werken tegen. Ze is kritisch op deze politici. Ze hebben alleen maar kritiek op alle klimaatrapporten. Tiemens vindt dat onterecht. De rapporten van het IPCC – die deze week verschenen zijn – zijn heel duidelijk en goed onderbouwd, vindt ze. Dat Wilders en Baudet het alleen maar hebben over dat de burger er financieel gezien op achteruit gaat door het rapport, vindt ze makkelijke politiek. Ze willen de mensen angst aanjagen maar bieden nooit een goed alternatief.

De klimaatproblematiek is erg groot, maar Tiemens doet wat ze kan om een leefbare stad te creëren. Stukje bij beetje wordt het beter. Samen met haar medestanders gaat ze tegen de stroom in en trekt ze haar eigen spoor. Dit doen haar tegenstanders immers ook.

Bron: VN.nl