Nieuwbouwplannen in gevaar door slechte luchtkwaliteit

Probleem: slechte luchtkwaliteit bedreigt nieuwbouw

Ruim dertigduizend nieuwbouwwoningen in Nederland lopen gevaar niet gerealiseerd te worden door slechte luchtkwaliteit. Vooral projecten in steden als Rotterdam, Utrecht, Barendrecht en Amsterdam voldoen niet aan de gestelde normen. Dit blijkt uit onderzoek van Deloitte, uitgevoerd in opdracht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat.

Het onderzoek richtte zich op de impact van de aangescherpte luchtkwaliteitsrichtlijn van de Europese Commissie, die in 2030 van kracht wordt. Een op de tien gemeenten kampt met wijken waar de luchtkwaliteit onvoldoende is, wat gevolgen heeft voor 48 wijken in 31 gemeenten, waar minstens 32.000 nieuwbouwwoningen gepland staan.

Lokale impact en risico’s bij industrieterreinen

Hoewel het aantal getroffen woningen slechts drie procent van de totale woningbouwplannen tot 2030 betreft, kan de impact lokaal aanzienlijk zijn, aldus demissionair minister van Infrastructuur Mark Harbers. De grootste risico’s op slechte luchtkwaliteit bevinden zich in en rond industrieterreinen, zoals IJmond, Rijnmond, de Maasvlakte en Schiphol.

Hier zijn schadelijke stoffen zoals stikstofdioxide en fijnstof in hoge concentraties aanwezig. Ook binnensteden van grote steden en nabij verkeersknooppunten kennen te weinig frisse lucht. Specifieke probleemgebieden zijn onder andere nieuwbouwprojecten in Rotterdam, Utrecht, Barendrecht en Amsterdam, evenals bouwlocaties in Huizen en Krimpen aan den IJssel.

Maatregelen en aanpassingen

Om de luchtkwaliteit te verbeteren en ruimte te creëren voor woningbouw, noemt Deloitte het essentieel om maatregelen te nemen. Dit kan door strengere milieuzones in te voeren, waarbij oude voertuigen en houtstook worden beperkt. Daarnaast kunnen ontwikkelaars “zonering” toepassen, waarbij woningen op afstand van vervuilende bronnen zoals industrieterreinen en rijkswegen worden gebouwd. Als deze maatregelen onvoldoende effect hebben, kan overwogen worden om woningen elders te bouwen of een uitzondering bij de Europese Unie aan te vragen, mits goed gemotiveerd.

Nieuwe Europese richtlijn en onderhandelingen

De aangescherpte luchtkwaliteitsrichtlijn, gepresenteerd door de Europese Commissie in 2022, scherpt de oude richtlijn uit 2008 aan. Het doel is om tegen 2050 schadelijke gevolgen voor gezondheid en milieu te voorkomen. De nieuwe richtlijn is nog niet definitief; onderhandelingen over de grenswaarden en het tijdsbestek waarin landen moeten voldoen zijn nog gaande. De woningbouwplannen van kabinet Rutte IV zijn getoetst aan deze nieuwe richtlijn.

Landbouw en andere vervuilingsbronnen

De landbouwsector blijkt de grootste producent van fijnstof te zijn, gevolgd door industrie, wegverkeer en consumenten. Wegverkeer veroorzaakt de meeste uitstoot van stikstofdioxide, met landbouw op de tweede plaats. Gemeenten kunnen door strengere milieuregels en zonering de luchtkwaliteit verbeteren en zo ruimte maken voor nieuwbouw.

Vergelijkbare bevindingen in journalistiek onderzoek

Het Deloitte-onderzoek komt overeen met recente bevindingen van een onderzoek door Investico, Trouw, De Groene Amsterdammer, EenVandaag en regionale kranten. Dit onderzoek, gebaseerd op data van Cobouw, toont aan dat er te veel bouwplannen zijn nabij drukke wegen. De komende elf jaar worden bijna 40.000 woningen gepland in gebieden waar de GGD afraadt te bouwen vanwege de hoge concentraties fijnstof en stikstofdioxide. Deze stoffen veroorzaken luchtwegklachten zoals astma en verhogen het risico op longkanker, hart- en vaatziekten en diabetes. In totaal betreft het 204 woningbouwprojecten die niet voldoen aan de GGD-richtlijn.

De bevindingen benadrukken de urgentie van maatregelen om luchtkwaliteit te verbeteren, zodat de nieuwbouwplannen gerealiseerd kunnen worden zonder de gezondheid van toekomstige bewoners in gevaar te brengen.

Bron: cobouw.nl