De Amerikaanse droom in Zweden: modulair bouwen als oplossing voor woningnood

Ivan Rupnik, architect en onderzoeker, ziet modulaire huizenbouw als de oplossing voor het tekort aan betaalbare woningen in de Verenigde Staten. De traditionele bouwmethoden remmen volgens hem de snelheid van woningbouw. Jaren geleden ontdekte zijn Kroatische oma, zelf ook architect, de voordelen van geprefabriceerde woningen die in de jaren vijftig en zestig in Europa werden toegepast.

Hoewel de Sovjet-appartementencomplexen lelijk en eentonig waren, werden miljoenen woningen snel gebouwd. Rupnik deed promotieonderzoek naar modulaire bouw en ontdekte een vergeten Amerikaans project, Operation Breakthrough, waarbij tussen 1971 en 1973 bijna drieduizend woningen industrieel werden gebouwd.

Operation Breakthrough en de economische les van Romney

Operation Breakthrough werd in 1969 aangekondigd door voormalig Republikeins gouverneur George Romney. Hij stelde dat het woningaanbod drastisch moest groeien om de prijzen te verlagen en pleitte voor industrialisatie van het bouwproces. Het doel was om binnen tien jaar 26 miljoen huizen te bouwen. Romney zag in dat lokale bouwverordeningen en bestemmingsplannen bedrijven verhinderden om op te schalen. Het project beoogde de federale koopkracht te benutten om een grote afzetmarkt te creëren en wettelijke obstakels voor industrialisatie aan te pakken. Hoewel het programma veelbelovend begon, beëindigde het Democratische Congres het project in 1976 vanwege de hoge kosten.

Obstakels en internationale impact

Rupnik ontdekte dat de obstakels voor snelle woningbouw vooral institutioneel van aard waren, niet technisch. Terwijl Operation Breakthrough in de VS weinig effect had, inspireerde het andere landen zoals Japan en Zweden. Japan industrialiseerde bijna de hele bouwsector en 15% van de huizen heeft nu een prefab stalen frame. In Zweden vindt 45% van de bouw industrieel plaats en worden hoge gebouwen vaak van hout gemaakt, wat milieuvriendelijker is. Het verschil tussen de VS en Zweden zit in de regelgeving: Amerikaanse bouwvoorschriften zijn normatief en schrijven precies voor welke materialen gebruikt moeten worden, terwijl Zweden prestatieregels hanteert en de manier om die te bereiken aan de bouwende partij overlaat.

Innovatie en efficiëntie in de bouwsector

In de VS wordt elke woning afzonderlijk vergund en inspecties vertragen het bouwproces, terwijl de Zweedse regels innovatie stimuleren en verspilling verminderen. Fabrieksprocessen die aan de prestatieregels voldoen, worden gecertificeerd, wat leidt tot kwaliteitscontrole en snelheid in de bouw. In Zweden wordt veel met hout gebouwd, wat energie en tijd bespaart en ontwikkelaars in staat stelt om bouwleningen sneller af te betalen en woningen sneller te verhuren. De bouwsector is verantwoordelijk voor 40% van de wereldwijde CO2-uitstoot, maar in Zweden is dat slechts 20% dankzij het gebruik van hout.

Arbeidstekort en de noodzaak van modulaire bouw

Modulair bouwen komt in de VS moeilijk van de grond, maar het tekort aan geschoolde arbeidskrachten kan uiteindelijk de doorslag geven voor industrialisatie. In de klassieke bouw werken bouwvakkers onder moeilijke omstandigheden, terwijl fabriekswerk regelmatiger en minder fysiek belastend is. De productiviteit in de Amerikaanse huizenbouw is sinds 1968 met 50% afgenomen. Financieel dienstverlener Freddie Mac waarschuwt dat er amper genoeg wordt gebouwd om het bestaande tekort van vier miljoen woningen niet verder te laten oplopen. Door bevolkingsgroei en het verval van bestaande woningen zal de behoefte aan nieuwe huizen alleen maar toenemen.

Snelheid en betaalbaarheid door industrialisatie

Snelheid is essentieel om betaalbare woningen te realiseren. Als in korte tijd veel woningen worden gebouwd, gaat de marktprijs omlaag. Dit was het doel van Operation Breakthrough en is ook de visie van MOD X, het bedrijf van Rupnik dat industrialisatie in de bouw wil bevorderen. Rupniks bedrijf analyseert de wettelijke obstakels voor modulaire bouw in zes Amerikaanse regio’s. Hij is overtuigd dat de ideeën achter Operation Breakthrough nog steeds relevant zijn. Als de huizenmarkt vijftig jaar geleden meer aandacht had besteed aan industrialisatie, zou de situatie nu wellicht anders zijn. Om vooruitgang te boeken, pleit Rupnik voor een terugkeer naar de ambitie van Operation Breakthrough en een volledige inzet op de kracht van industrialisatie.

Bron: fd.nl