Is de bouw écht in gevaar? Stikstofcijfers van Bouwend Nederland roepen vragen op

244.000 woningen op slot door stikstofregels?

Volgens Bouwend Nederland dreigen maar liefst 244.000 geplande woningen tot 2030 niet gerealiseerd te worden vanwege de stikstofproblematiek. Een stevige uitspraak, die de nodige aandacht trok. Toch blijft het onduidelijk hoe de branchevereniging precies tot dit alarmerende getal is gekomen. De onderliggende data, afkomstig van Bouwberichten, zijn vertrouwelijk en daarmee niet te controleren.

Wat wel naar buiten is gebracht, biedt weinig houvast. Zo blijkt het totaal aantal woningen dat daadwerkelijk in voorbereiding is veel lager dan eerder gedacht: ongeveer de helft van wat werd aangenomen. Van de woningen die wél gepland zijn, ligt een derde in de buurt van stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. Dat zou gaan om 244.000 woningen, goed voor 93,5 miljard euro aan investeringen. Maar of al deze projecten daadwerkelijk op slot zitten, is een tweede.

De juridische realiteit van intern salderen

De analyse van Bouwend Nederland is gebaseerd op de uitspraak van de Raad van State van november 2024 over intern salderen. In de berichtgeving lijkt het alsof hiermee een eind is gekomen aan deze methode, maar dat klopt niet. Intern salderen is nog steeds toegestaan, alleen gelden er strengere voorwaarden. Het is niet langer mogelijk in de eerste fase van een aanvraag, maar kan nog steeds via een passende beoordeling – mits de vergunningaanvraag voldoet aan specifieke eisen, zoals een heldere referentiesituatie.

Belangrijk hierbij is dat stikstofruimte die in theorie bestond, maar niet eerder vergund en benut werd, niet meer als salderingsbasis mag worden gebruikt. Dat voorkomt dat de totale stikstofuitstoot ongemerkt toeneemt. Daarmee is intern salderen dus niet onmogelijk geworden, maar wel preciezer en juridisch robuuster ingericht.

Geen inzicht in gebruik stikstofruimte bij bouwprojecten

Een gemiste kans is dat Bouwend Nederland niet laat zien hoeveel projecten vóór november 2024 gebruikmaakten van intern salderen. Juist die informatie is cruciaal om te kunnen bepalen of de geschatte 244.000 woningen daadwerkelijk in gevaar zijn. Zonder dat inzicht blijft het gissen naar de echte impact van de uitspraak.

Eerder onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) liet bovendien zien dat veel woningbouwprojecten ondanks nabijheid van stikstofgevoelige gebieden gewoon doorgang konden vinden. Bouwend Nederland laat die nuance achterwege, en dat wekt bij sommigen de indruk van stemmingmakerij.

Rechtsonzekerheid speelt ook bij bouwprojecten

Er is al langer discussie over de vergunningsplicht voor intern salderen. Zowel agrariërs als gemeenten en provincies hebben aangedrongen op meer duidelijkheid. Het ontbreken van een formele vergunning leidt in de praktijk vaak tot juridische onzekerheid – en juist dat willen partijen voorkomen. Diezelfde onzekerheid geldt ook voor bouwers.

Dat de regels nu strikter zijn, maakt procedures wellicht omslachtiger, maar biedt tegelijk ook meer houvast. De nieuwe situatie vraagt om zorgvuldigheid, niet om stilstand.

Tijd voor structurele stikstofoplossingen in de bouwsector

Sinds de beruchte uitspraak van de Raad van State in 2019 is Nederland er niet mee opgehouden om te bouwen. Ook de recente aanpassing rondom intern salderen hoeft geen showstopper te zijn. Maar dat vergt wel een gerichte, structurele aanpak van het stikstofprobleem, zodat de bouwsector weer kan focussen op wat echt belangrijk is: het realiseren van betaalbare woningen.

Dat betekent ook dat vastgoedprofessionals, beleidsmakers en ontwikkelaars realistische data en analyses nodig hebben. Sensationele cijfers kunnen helpen om aandacht te krijgen, maar mogen het zicht op de feiten niet vertroebelen. Zeker nu er zoveel op het spel staat.

Bron: cobouw.nl