Er rust vaak een vloek op mega bouwprojecten

Zowel in het buitenland als in Nederland kennen we er voorbeelden van: mega bouwprojecten die stuk voor stuk eindigen met grote financiële problemen. Naast fors hogere kosten treedt er ook vaak enorme vertraging op. Vaak kan een project soms pas maanden of jaren na de geplande datum worden opgeleverd. Bouwbedrijven liggen met elkaar overhoop, materiaal wordt niet op tijd geleverd of de vergunning blijkt toch niet in orde. Met dit soort problemen bij bouwprojecten zijn miljoenen euro’s gemoeid. Het gaat overigens niet alleen over bouwprojecten, ook bij grote ICT projecten gaat er soms veel mis.

De dadendrang van ontwerpers en bouwers

Bent Flyvbjerg is ‘megaprojectexpert’ en verbonden aan de vermaarde Oxford University. Hij schreef het boek “How Big Things Get Done’. Hierin legt hij uit hoe je ervoor kunt zorgen dat een groot project wél een succes wordt. Megaprojecten zullen er altijd zijn, dat weet Flyvbjerg zeker. Ingenieurs hebben een grote dadendrang. Bouwt een concurrent een tunnel, dan moet hun tunnel langer en breder. Wordt er een datacenter gebouwd, dan moet een volgend project nog groter. De risico’s dat er wat misgaat groeien evenredig mee.

IT projecten

Het gaat vooral vaak mis bij IT-projecten, zo constateert Flyvbjerg. Mega bouwprojecten voor bruggen en tunnels worden al eeuwenlang uitgevoerd. Dat gaat in veel gevallen wel goed. Maar IT is een jonge tak van sport. Daar komt bij dat IT-specialisten de neiging hebben te veronderstellen dat alles wat de klant wil met hun software moet kunnen. Ze doen dus grote beloften die later toch iets lastiger blijken te zijn. Een goed voorbeeld daarvan in Nederland is de Omgevingswet. Deze werd keer op keer uitgesteld en is nog steeds niet van kracht. De oorzaak? Juist: softwareproblemen.

Aanloopproblemen

Financiële problemen bij mega projecten gaan vaak al bij de start mis. Het probleem is dat de projectleiders het dan gooien op aanloopproblemen. Er gaat even wat mis, een onvoorziene omstandigheid, maar het komt allemaal goed. De waarheid is dat het niet goed komt maar alleen maar erger wordt. De projectleiders zijn ervan overtuigd dat de vertraging later kan worden ingelopen. En die kostenoverschrijdingen? Die blijven heus wel binnen de perken. Maar uiteindelijk blijkt dat dit optimisme onterecht was. Het probleem kan twee oorzaken hebben, zo schrijft Flyvbjerg in zijn boek. Of het plan deugde niet, of degenen die ervoor verantwoordelijk zijn hebben niet de juiste competenties. Of allebei.

Ingrijpen

Een project dat in de beginfase, of op een later moment, dreigt mis te gaan moet volgens Flyvbjerg direct worden gestopt. Dit gebeurt echter bijna nooit. De beste oplossing om financiële problemen bij mega bouwprojecten te voorkomen is om op de rem te trappen en waar nodig verantwoordelijken te vervangen. Optimisme over een project moet worden vervangen door realisme, is zijn boodschap. Zijn beste advies is om iemand aan het hoofd te zetten die ervaring heeft. Ook als het om een uniek project gaat. Heel veel projecten zijn uniek, maar daar wordt ook niet iemand op gezet die geen ervaring heeft. Als voorbeeld noemt hij het installeren van een keuken. Ook al heeft een ervaren keukenbouwer jouw unieke keuken nog nooit geïnstalleerd, hij heeft wel kennis van zaken en zal de klus dus moeten kunnen klaren. Het is ook aan de ervaren projectleider om voor een mega bouwproject de juiste mensen aan te trekken, niet aan de directie. Een tweede gouden tip van Flyvbjerg is om niet meteen groots van start te gaan. Bouw niet meteen een appartementencomplex maar begin eens met een huis en daarna een blok van een paar appartementen in 2 lagen. Door stap voor stap op te schalen – de LEGO® methode – is de kans dat het project in een drama eindigt een stuk kleiner.

Bron: Het Financieele Dagblad