Eerste ervaringen met Wkb en Omgevingswet: gewenning en gemengde reacties

Omgevingswet krijgt weinig lof

Bijna een jaar na de invoering van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) blijken de eerste ervaringen wisselend. Vooral gemeenten, aannemers en architecten zien nog weinig concrete voordelen. Wico Ankersmit, directeur van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland (VBWTN), uitte zijn kritiek tijdens een bijeenkomst van Nieman Academie. Hij benadrukte dat de slogan van de Omgevingswet, *Eenvoudig Beter*, niet wordt waargemaakt.

De complexiteit van de nieuwe wetgeving, in combinatie met de vele ruimtelijke belangen in Nederland, maakt het volgens Ankersmit lastig om een goede balans te vinden tussen benutting en bescherming van de ruimte. Toch pleit hij ervoor de wet een kans te geven voordat aanpassingen overwogen worden.

Gemeenten zoeken naar balans

Een belangrijke verandering onder de Omgevingswet is de overgang van een strikte ‘nee, tenzij’-houding naar een meer flexibele ‘ja, mits’-aanpak. Voor veel gemeenten is deze nieuwe rol nog wennen. Daarbij speelt mee dat het instrumentarium niet altijd compleet is. Veel gemeenten werken nog met de standaardregels uit de zogenaamde ‘bruidsschat’ van de wet en hebben hun omgevingsplannen niet op maat aangepast. Dit kan leiden tot situaties zoals in Deurne, waar een vergunningsvrije muur voor overlast zorgde.

Om bouwprojecten soepel te laten verlopen, adviseert Ankersmit bouwers al vroeg in gesprek te gaan met gemeenten. Vaak zijn er alternatieve routes mogelijk, zoals de buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA), waardoor aanpassingen aan het omgevingsplan niet altijd nodig zijn.

De Wkb: een trage start

De invoering van de Wkb op 1 januari 2023 geldt voorlopig alleen voor nieuwbouw in gevolgklasse 1. Hoewel dit een grote verandering betekent, is de implementatie nog beperkt zichtbaar. Veel bouwplannen werden eind 2022 onder het oude regime ingediend, waardoor nieuwe projecten mondjesmaat op gang kwamen. In de eerste maanden na invoering lag het aantal nieuwe aanvragen laag, maar inmiddels groeit dit langzaam.

Een belangrijk aspect van de Wkb is het opleverdossier, dat aannemers verplicht zijn te overhandigen aan opdrachtgevers. Hierin wordt vastgelegd of het bouwwerk voldoet aan de afspraken. Volgens Jurgen Slippens, specialist kwaliteitsborging, vormt dit dossier een uitdaging vanwege onduidelijke wetgeving en de samenwerking tussen verschillende partijen.

Nieuwe rollen en uitdagingen

De Wkb introduceert een nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden tussen gemeenten en kwaliteitsborgers. Dit leidt in de praktijk tot onduidelijkheid. Gemeenten worstelen met hun rol en de afbakening van taken. Daarnaast is het vaak lastig te bepalen of een bouwproject binnen gevolgklasse 1 valt, vooral bij gecombineerde plannen. Om knelpunten te signaleren en op te lossen, hebben de VBWTN en de Vereniging Kwaliteitsborging Nederland (VKBN) een meldpunt opgericht.

Hoewel de Wkb en de Omgevingswet beide bedoeld zijn om de kwaliteit van de bouw te verbeteren, benadrukt Ankersmit dat het succes van een bouwproject vooral afhangt van een goed ontwerp en een zorgvuldige uitvoering. De regelgeving dient slechts als controlemechanisme, en het nieuwe stelsel zal tijd nodig hebben om goed te landen.

Bron: cobouw.nl