De bouw is nu voorspelbaarder en winstgevender

Na jaren van onrust door risicovolle projecten zit de bouwsector nu in rustiger vaarwater. Dit wordt weerspiegeld in de stijgende koersen van bouwbedrijven.

Leerervaringen van risicovolle projecten

In het afgelopen decennium hadden grote aannemers te maken met risicodragende megaprojecten die de winstgevendheid onder druk zetten. Voorbeelden hiervan zijn de renovatie van de Afsluitdijk door BAM en Van Oord, de Zeesluis IJmuiden door VolkerWessels en BAM, het Zuidasdok door onder meer Heijmans, en de renovatie van de A-Pier bij Schiphol door Ballast Nedam. Deze projecten zorgden voor langdurige rechtszaken, vertragingen en enorme kostenoverschrijdingen, waarvoor de bouwers contractueel verantwoordelijk werden gehouden. Zo bracht ‘de Afsluitdijk’ BAM zelfs aan de rand van een faillissement.

Focus op winst en risicobeheer

Aannemers hebben van deze ervaringen geleerd. Bij aanbestedingen krijgen de winstmarge en het risico nu voorrang boven de omvang van het project. Bouwbedrijven zeggen vaker ‘nee’ tegen grote contracten, wat heeft geleid tot een voorspelbaardere en winstgevendere sector. De halfjaarcijfers van beursgenoteerde bouwbedrijven tonen deze vooruitgang. BAM rapporteerde een omzet van 3,1 miljard euro, een groei van 6 procent op jaarbasis. Heijmans zag een omzetgroei van 30 procent en verhoogde zijn winstdoelen voor dit jaar naar 7,5 procent. De koers van BAM steeg sinds begin dit jaar met ruim 60 procent, en die van Heijmans meer dan verdubbeld.

Beheersing van risico’s

De afgelopen jaren stonden in het teken van risicobeheersing. BAM heeft op grote schaal dochterondernemingen en risicovolle projecten afgestoten. Topman Ruud Joosten meldde dat van de twintig probleemprojecten die BAM in 2020 had, er nog drie over zijn, die eind volgend jaar afgerond moeten zijn. BAM neemt geen opdrachten meer aan met een projectsom groter dan 150 miljoen euro. Ook bij Ballast Nedam ligt de nadruk op een evenwichtige risico-rendementsverhouding. Volgens Heijmans-topman Ton Hillen kiezen zij nu liever voor minder risicovolle projecten, zoals wegverbredingen in plaats van sluizen.

Toekomstige bouwopdrachten

De bouwers staan nu sterk gepositioneerd. Er moet veel gebouwd worden en er is voldoende geld beschikbaar. Uit het Voorontwerp Nota Ruimte, dat Hugo de Jonge naar de Kamer stuurde voor zijn vertrek als minister, blijkt dat er veel werk te doen is, van toekomstbestendige dijken tot de energietransitie en onderhoud van naoorlogse snelwegen. Volgens Hillen is er meer werk dan aannemers kunnen aannemen.

Potentie in de woningbouw

Rijkswaterstaat richt zich de komende acht jaar op herstel van de bestaande infrastructuur, wat bouwers positief stemmen aangezien onderhoudswerkzaamheden voorspelbaarder en minder risicovol zijn. Daarnaast zien bouwbedrijven veel potentie in de woningbouw. BAM opent dit najaar een nieuwe fabriek voor houten woningen in plaats van beton, en Heijmans heeft zijn invloed op de woningmarkt versterkt door de overname van de grote Brabantse woningbouwer Van Wanrooij eind 2023.

Uitdagingen in de woningbouw

De grote uitdagingen voor de woningbouw blijven echter het gebrek aan bouwlocaties, trage vergunningenprocedures, en problemen met het volle stroomnet. Opdrachtgevers proberen de verantwoordelijkheid voor aansluiting op het stroomnet nu bij de bouwer neer te leggen, maar volgens Ton Hillen nemen bouwbedrijven dat risico niet.