Circulaire economie: Nederland faalt in ambities, volgens PBL

Beleid schiet tekort

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft een alarmerend rapport gepubliceerd over de voortgang van de circulaire economie in Nederland. De conclusie is helder: de huidige beleidsmaatregelen zijn onvoldoende om de circulaire economie echt van de grond te krijgen. Het PBL stelt dat het bestaande beleid, zoals het Nationaal Programma Circulaire Economie en de Grondstoffenstrategie, tekortschiet.

Directeur Marko Hekkert uit ernstige bezorgdheid over het feit dat Nederland de doelstelling om het gebruik van grondstoffen in 2030 met 50% te reduceren, waarschijnlijk niet zal halen. Dit is zorgwekkend, vooral omdat het materiaal- en grondstofgebruik weer toeneemt na een tijdelijke daling door de coronapandemie.

Drie kritieke productgroepen

Het rapport belicht drie belangrijke productgroepen die de grootste uitdagingen vormen voor de circulaire economie: de bouwsector, verpakkingen en energie-technologieën zoals zonnepanelen en windturbines. Deze groepen veroorzaken veel materiaalgebruik en hebben een aanzienlijke impact op broeikasgassen en biodiversiteit. Ondanks de groeiende vraag naar deze producten blijft de overgang naar circulariteit beperkt. Veel materialen, zoals kapotte zonnepanelen en sloopafval, worden nauwelijks opnieuw gebruikt voor dezelfde toepassingen.

Bouwsector onder druk

De bouwsector blijkt de grootste vervuiler te zijn van de drie onderzochte groepen. De productie van bouwmaterialen zoals beton, staal en isolatiemateriaal levert veel CO2-uitstoot op. Ondanks de toenemende vraag naar woningen en verduurzaming van bestaande panden, is er weinig aandacht voor circulair bouwen. Dit komt mede doordat recycling van bouwmaterialen vaak bemoeilijkt wordt door verontreiniging en complexe samenstellingen van materialen. Hoewel er enkele overheidsprogramma’s zijn om circulair bouwen te stimuleren, is er meer actie nodig om de sector echt te verduurzamen.

Verpakkingen en recycling

Het PBL legt een kritisch punt bloot over kunststof verpakkingen: momenteel wordt slechts 7% gerecycled tot nieuwe verpakkingen. De overheid heeft als doel gesteld dat in 2050 geen verpakkingen meer van nieuwe fossiele grondstoffen worden gemaakt, maar dit lijkt onhaalbaar zonder ingrijpende beleidsmaatregelen en gedragsveranderingen.

De stijgende vraag naar plastic verpakkingen, zoals voor kant-en-klaarmaaltijden, bemoeilijkt de vermindering van plastic afval. Het PBL benadrukt dat naast recycling ook preventie en hergebruik van cruciaal belang zijn. Slimmer ontwerpen van verpakkingen kan helpen, maar momenteel is het verschil in afvalbeheersbijdragen tussen circulaire en niet-circulaire producten te klein om aanzienlijke veranderingen te bewerkstelligen.

Energie-technologieën en circulair ontwerp

Bij de energie-technologieën, zoals zonnepanelen en windturbines, blijkt dat hoewel deze technologieën klimaatvoordelen hebben, ze vaak moeilijk te recyclen zijn. Problemen zoals de verlijming van zonnepanelen en het gebruik van composieten in windturbinebladen bemoeilijken het recyclen. Ook bij batterijen is er ruimte voor verbetering, zoals het ontwerp waarbij batterijcellen vervangen kunnen worden. De vraag naar deze technologieën groeit, maar de aandacht voor circulair ontwerp bij vergunningen en aanbestedingen is nog beperkt.

Het rapport van het PBL onderstreept dat zonder een radicale verschuiving in beleid en marktbenadering, de ambities voor een circulaire economie moeilijk haalbaar zullen zijn. De overheid zal spelregels moeten aanpassen en strengere richtlijnen moeten implementeren om de transitie naar circulariteit te bevorderen.

Bron: nrc.nl