Bouwleges onder vuur: grote verschillen tussen gemeenten

Stijging bouwleges 2021-2023

Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat de bouwleges voor woningen, appartementencomplexen en bedrijfshallen tussen 2021 en 2023 jaarlijks met gemiddeld 4 tot 5 procent zijn gestegen. De Vereniging Eigen Huis (VEH) waarschuwt echter voor onverklaarbaar grote verschillen tussen gemeenten. De invoering van de Omgevingswet begin dit jaar zou een daling van 30 procent in de leges moeten veroorzaken, volgens demissionair minister Hugo de Jonge.

Onderzoek naar bouwleges

Volgens een onderzoek van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) van de Rijksuniversiteit Groningen, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken, zijn de bouwleges juist gestegen. Zo zijn de leges voor een huis met een bouwsom van 300.000 euro exclusief btw gestegen van 8.453 euro in 2021 naar 9.297 euro in 2023. Ook de leges voor appartementencomplexen met bouwkosten van ongeveer 3 miljoen euro zijn gestegen van gemiddeld 70.000 euro in 2021 naar ruim 76.000 euro in 2023. De leges voor dakopbouwen, dakkapellen en bedrijfshallen vertoonden vergelijkbare stijgingen.

Oorzaken van stijgende leges

De stijging van de bouwleges wordt toegeschreven aan hogere bouwkosten, die op hun beurt zijn gestegen door hogere grondstofprijzen en lonen. Het COELO onderzocht de ontwikkelingen in ruim honderd gemeenten en ontdekte dat in zestig procent van de gemeenten het totale betaalde legesbedrag voor bouwwerkzaamheden jaarlijks tussen de 3 en 6 procent steeg. In sommige gemeenten stegen of daalden de leges met meer dan 10 procent.

Gevolgen van de wet kwaliteitsborging

Met de invoering van de Wet Kwaliteitsborging (Wkb) in 2024, die bouwers verplicht zelf bouwtoezicht in te kopen, rekenen bouwers op een daling van de leges. Een eerste inventarisatie van VEH suggereert dat de bouwleges voor nieuwbouwwoningen gemiddeld met 24 procent zijn gedaald. Echter, VEH signaleert soms “onverklaarbaar grote” verschillen tussen gemeenten. In Den Haag stegen de bouwleges voor vrijstaande woningen met 80 procent, terwijl die voor eengezinswoningen juist met 28 procent daalden.

Verschillen tussen gemeenten

Het onderzoek van VEH, waaraan 21 gemeenten deelnamen, toonde aan dat in 16 gemeenten de leges daalden, in 4 stegen en in 1 gemeente onveranderd bleven. VEH roept gemeenten op transparanter te zijn over de kosten van een bouwvergunning. Het vergelijken van bouwleges is echter lastig, benadrukt COELO, vanwege de verschillende methoden die gemeenten hanteren om de hoogte van leges te bepalen. Sommige gemeenten hanteren een vast percentage van de bouwsom, anderen koppelen de hoogte aan de oppervlakte of inhoud van een bouwobject. Ook welstandskosten worden verschillend opgenomen.

Toekomstige ontwikkelingen

BZK en VEH zullen de legesontwikkelingen de komende jaren blijven volgen. Gemeenten mogen niet verdienen aan leges, maar wel hun kosten ermee dekken, en elke gemeente mag dat op zijn eigen manier doen. Volgens COELO was er eind 2023 nog ruimte voor de meeste gemeenten om de leges te verhogen.

Dit onderzoek benadrukt de noodzaak voor gemeenten om transparanter en consistenter te zijn in hun aanpak van bouwleges, om zo onverklaarbare verschillen te verminderen en eerlijkere voorwaarden te creëren voor bouwprojecten.

Bron: cobouw.nl