Als het Rijk echt wil bouwen moet het voorbij de tussenpersoon

De Nederlandse woningmarkt kampt momenteel met de grootste krapte in jaren, waarbij de huizenprijzen sinds het dieptepunt in 2013 meer dan verdubbeld zijn. Ondanks deze situatie lijkt het alsof er bij elk bouwproject altijd extra financiële steun van de overheid nodig is. Onlangs waarschuwde de vastgoedsector dat de bouwproductie in gevaar komt als de overdrachtsbelasting niet wordt verlaagd, en dit leidde tot nieuwe oproepen voor overheidsingrijpen. Deze roep om steun komt bovenop de eerdere maatregelen en financiële toezeggingen van de overheid aan lagere overheden, woningcorporaties en projectontwikkelaars om de woningbouw te stimuleren.

Gebrek aan daadkracht bij woningbouw

Hoewel alle betrokken partijen hun rol in de woningmarkt benadrukken, lijkt het in de praktijk vooral een kwestie te zijn van zoveel mogelijk profiteren van overheidssteun zonder daadwerkelijk snelheid te maken met de woningbouw. Vaak wordt het gebrek aan geschikte bouwlocaties als voornaamste obstakel genoemd, of worden investeringen als onmisbaar beschouwd.

Gemeenten zouden daarnaast te traag zijn met het verstrekken van vergunningen. Echter, de werkelijke oorzaak lijkt een gebrek aan wil om serieus werk te maken van woningbouw. Dit probleem is niet nieuw; al in het rapport van de Commissie Huizenprijzen uit 2013 werd opgemerkt dat de woningbouw in Nederland achterblijft omdat bij een laag bouwtempo de grondwaarde maximaal blijft.

Onevenwichtig grondgebruik

Sinds 1996 is het gebruik van grond in Nederland aanzienlijk veranderd. Het aantal hectaren dat is bebouwd voor winkels en horeca is met 171% gestegen en het aantal bedrijventerreinen is met 57% toegenomen. Daartegenover staat dat het aantal hectaren voor woningbouw slechts met 12,9% is toegenomen, grotendeels te danken aan de Vinexlocaties rond de eeuwwisseling. In absolute cijfers loopt de woningbouw ver achter bij andere vormen van grondgebruik; er is in twintig jaar tijd 10.000 hectare meer grond voor bedrijventerreinen en utiliteitsgebouwen bijgekomen.

Voorstel voor een tweesporenbeleid

Voor de nieuwe minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Mona Keijzer, zou een tweesporenbeleid een oplossing kunnen bieden. Dit beleid zou voorbij moeten gaan aan de tussenpersonen en de partijen die profiteren van de schaarste op de woningmarkt. Door gebruik te maken van grond van het Rijksvastgoedbedrijf en grote ontwikkellocaties aan te wijzen, kan de overheid rechtstreeks ingrijpen. Dit zou kunnen betekenen dat het voorkeursrecht wordt ingezet, grond wordt onteigend en het zelfrealisatierecht van ontwikkelaars wordt genegeerd als dat in het maatschappelijk belang is.

Een grootschalige aanpak biedt kansen om de bouw van woningen in grote projecten aan te besteden, waarbij nieuwe woningfabrieken van bouwbedrijven kunnen bijdragen aan het verlagen van de bouwkosten. Bovendien zou een serieuze verhoging van het woningaanbod kunnen leiden tot extra productie. Op dit moment is grond nog goud waard voor gemeenten en ontwikkelaars, maar als het woningtekort daadwerkelijk zou worden opgelost, kan dit op de lange termijn meer opleveren dan voortdurend geld pompen in partijen die al decennia te weinig resultaten laten zien.

Bron: fd.nl