Een villa op waterstof? Lochem durfde het aan

Monumentale woningen en moderne techniek

In de villawijk Berkeloord in Lochem ging eind 2022 iets bijzonder van start: twaalf monumentale woningen werden aangesloten op een waterstofnet. Het project, een wereldprimeur, liep drie jaar en stopt in september 2025. Bewoners, initiatiefnemers en betrokken partijen kijken tevreden terug, al blijft de boodschap duidelijk: waterstof heeft potentie, maar is voorlopig nog geen makkelijke oplossing.

De wijk, vol statige panden uit het begin van de vorige eeuw, leent zich niet goed voor warmtepompen of warmtenetten. De huizen vragen om een hoge-temperatuursysteem en dus werd gezocht naar alternatieven voor aardgas. Het burgerinitiatief Lochem Energie kwam met waterstof als optie, en vond in Alliander, Remeha, de gemeente en provincie Gelderland, én de EU de benodigde partners en financiering.

Waterstofpilot als technische en sociale uitdaging

De overstap naar waterstof bracht heel wat technische hobbels met zich mee. Hoewel het bestaande aardgasnet als uitgangspunt werd gebruikt, moest er een parallel systeem komen voor huizen die op aardgas bleven. De nieuwe waterstofketels van Remeha konden bovendien alleen woningen met een beperkt gasverbruik bedienen. En monteurs met specifieke kennis waren schaars.

Om die reden opende Alliander een opleidingslocatie in Apeldoorn, speciaal gericht op het ombouwen van woningen voor waterstofgebruik. Uiteindelijk bleven twaalf goed bereikbare, vrijstaande monumenten over voor de pilot. In het najaar van 2022 werden de eerste ketels geïnstalleerd. De beveiliging was serieus: geurstoffen, sensoren en waterstofmelders maakten deel uit van het systeem. Veiligheid stond voorop.

Resultaat: geslaagd, maar met realistische kanttekeningen

De deelnemers zijn enthousiast. De proef verliep zonder noemenswaardige problemen en het comfort bleef behouden. Volgens Guus Westgeest, architect en mede-initiatiefnemer, is bewezen dat zowel het netwerk als de techniek geschikt is voor waterstofverwarming. Toch plaatst hij een kanttekening: “Weet waar je aan begint.” Want ondanks het succes, zijn er nog veel drempels voor grootschalige toepassing.

Zo blijft het grootste struikelblok de prijs van groene waterstof. Voor deze pilot werd grijze waterstof gebruikt – gemaakt uit fossiele brandstoffen – maar dat is uiteraard niet duurzaam. Groene waterstof, opgewekt via elektrolyse met hernieuwbare energie, is momenteel nog veel te duur om rendabel in woningen toe te passen.

Interesse groeit, maar kosten remmen bredere inzet

Hoewel de pilot stopt, is de impact ervan groter dan Lochem zelf. Delegaties uit binnen- en buitenland kwamen kijken, van Japan tot Canada. In Nederland zijn inmiddels ook andere initiatieven gestart, zoals in Stad aan ’t Haringvliet en Hoogeveen. Maar ook daar blijkt het vinden van voldoende financiering een flinke uitdaging.

Het enthousiasme bij deelnemers zoals Hajo en Denia Kruijff is er niet minder om. Hun woning uit 1905 werd comfortabel verwarmd en ze hadden graag door willen gaan met waterstof. Maar zonder vervolgfinanciering is dat op korte termijn geen optie. Vooralsnog lijkt brede toepassing in de gebouwde omgeving nog minstens tien jaar weg.

De pilot in Lochem bewijst vooral wat mogelijk is – mits er politieke wil, technische expertise en geld beschikbaar is. En dat zijn precies de factoren waar het nu nog aan ontbreekt.

Bron: cobouw.nl