Is de circulaire economie nog wel realistisch in Nederland?

Steven van Eijck, sinds juni 2024 speciaal regeringsvertegenwoordiger voor de circulaire economie, heeft zijn handen vol aan het realiseren van circulaire ambities in een kabinetsklimaat dat weinig steun lijkt te bieden voor duurzaamheid. Als voormalig fiscaal econoom en maatschappelijk betrokken persoon heeft hij zich ingezet voor de circulaire transitie, maar de praktische uitvoering verloopt moeizaam. Het doel om in 2030 de helft van de Nederlandse economie circulair te maken, lijkt steeds verder weg, mede door de politieke dynamiek van het huidige kabinet.

De circulaire economie: een ideale toekomst

Van Eijck gelooft vol overtuiging in de voordelen van een circulaire samenleving. In zijn betoog over de circulaire economie schetst hij een toekomst waarin we niet langer grondstoffen onttrekken aan de aarde, maar alles hergebruiken, wat leidt tot minder milieuvervuiling en een verminderde CO2-uitstoot. Zijn visie is helder: een circulaire economie is de oplossing voor de huidige lineaire samenleving die leidt tot klimaatverandering en uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Hij gelooft dan ook dat als we doorgaan op de huidige weg, de wereld maar een beperkte tijd heeft om zich te herstellen.

Uitdagingen voor de circulaire transitie

Hoewel Van Eijck zich vol enthousiasme inzet voor de circulaire economie, zijn de uitdagingen groot. Het huidige kabinet toont weinig interesse in het versnellen van deze transitie, wat het moeilijk maakt om concrete stappen te zetten. Dit wordt versterkt door het feit dat veel recyclers in Nederland het moeilijk hebben, zoals blijkt uit het faillissement van zes plasticrecyclaars en meerdere textielsorteerders. Volgens Van Eijck is het probleem dat er te weinig investeringen en te veel verkeerde beslissingen zijn genomen, wat leidt tot stagnatie in de sectoren die juist belangrijk zijn voor een circulaire economie.

Een pragmatische aanpak voor de circulaire transitie

Van Eijck is echter niet van plan om zich door deze obstakels te laten tegenhouden. Zijn aanpak is pragmatisch en gericht op concrete actie. Zo werkt hij met ‘doorbraakdossiers’, waarin hij vastgelopen projecten van verschillende partijen samenbrengt om daadwerkelijk vooruitgang te boeken. Een van de succesverhalen is het project rondom bodemas, een restproduct van het verbranden van huisvuil, waar de nodige reguleringen zijn aangepast om het hergebruik mogelijk te maken. Dit soort praktische oplossingen zijn de focus van Van Eijck’s werk, met als doel de circulaire economie op de agenda te houden.

De rol van de overheid in de circulaire economie

De overheid speelt een cruciale rol in het realiseren van de circulaire ambities, vooral door middel van inkoopkracht. Met een jaarlijkse uitgave van 100 miljard euro zou de overheid een grotere rol kunnen spelen in het stimuleren van circulaire initiatieven. Van Eijck stelt voor om het inkoopbeleid van de overheid circulair te maken en zo duurzame keuzes te bevorderen. Dit omvat het stopzetten van de overmatige vervangingen van producten zoals smartphones en laptops, wat volgens Van Eijck een belangrijke stap is naar een duurzamer overheidsbeleid.

Wat is de toekomst voor de circulaire economie in Nederland?

Hoewel Van Eijck niet gelooft dat 2025 een “voortreffelijk” jaar zal worden voor de circulaire economie, blijft hij positief. Hij kijkt naar sectoren zoals de bouw, waar biobased bouwen met materialen als hennep en vlas mogelijk de volgende stap kan zijn in duurzame ontwikkeling. Toch erkent hij dat circulair bouwen vaak duurder zal zijn, en zoekt hij naar oplossingen zoals fiscale stimulansen om de kosten te compenseren. De sleutel tot succes ligt volgens Van Eijck in het manipuleren van de vraag en het beschermen van de Nederlandse markt tegen goedkopere, minder duurzame producten van buitenaf.

De cirkel is nog niet rond

Het doel van een volledig circulaire economie in 2050 blijft bestaan, maar de weg ernaartoe is vol obstakels. Het ontbreekt aan de urgentie en concrete stappen die nodig zijn om de overgang daadwerkelijk te realiseren. Van Eijck geeft aan dat de overheid nog niet volledig heeft bevestigd dat de circulaire doelen van 50 procent in 2030 haalbaar zijn. De discussie over wat ‘circulair’ precies inhoudt en hoe het gemeten moet worden, is nog niet afgerond. Van Eijck blijft vechten voor de circulaire transitie, maar het lijkt een lange weg te gaan worden.

Bron: nrc.nl