Kraken populairder ondanks nieuwe wet

De woningnood in Nederland heeft geleid tot een toename van het kraken, ondanks de invoering van strengere wetgeving. De wet, bedoeld om kraakpanden sneller te ontruimen, lijkt weinig effect te hebben gehad. Dit blijkt uit recente gebeurtenissen en evaluaties.

Koningsdag en de bezetting van Takland

Tijdens Koningsdag vorig jaar werd een spandoek over de gevel van kledingzaak Tommy Hilfiger in de Kalverstraat gegooid, waarop stond: „Het is altijd Vrijmarkt in de Vrijstaat”. Een groep krakers drong de ruimte boven de winkel binnen en riep deze uit tot „Takland”, een gebied waar antikapitalistische regels zouden gelden. Luna, een van de krakers, beschrijft hoe ze gebruik maakten van de drukte op Koningsdag om hun actie uit te voeren. De politie had te weinig capaciteit om in te grijpen.

De staat van Takland

Het pand in de Taksteeg stond sinds 2021 leeg en is eigendom van Platina B.V., beheerd door RJB Holding. De krakers hadden veel informatie verzameld over het pand en de eigenaar, Ronny Rosenbaum, een bekende vastgoedondernemer. Volgens Luna wordt er met het pand gespeculeerd en is het verloederd.

De heropleving van kraken

Hoewel kraken sinds 2010 illegaal is, wordt het steeds vaker gedaan door jongeren vanwege de woningnood. In steden als Rotterdam en Nijmegen zijn weer kraakspreekuren en wordt er actief gekraakt. Exacte cijfers ontbreken, maar kraken lijkt weer populair te zijn.

Evaluatie van de Wet handhaving kraakverbod

Eind augustus wordt de evaluatie van de ‘Wet handhaving kraakverbod’ verwacht. Deze wet, ingevoerd in 2022, moest ervoor zorgen dat kraakpanden sneller ontruimd konden worden. Politici Daniel Koerhuis (VVD) en Madeleine van Toorenburg (CDA) namen het initiatief voor de wet na een reeks kraken door asielzoekers in Amsterdam. De wet stelt dat panden binnen drie dagen na een vordering ontruimd moeten worden, zonder dat een eigenaar een civiele procedure hoeft te beginnen.

Capaciteitsproblemen bij de handhaving

De politie en het Openbaar Ministerie (OM) kampen echter met capaciteitsproblemen, waardoor de nieuwe wet moeilijk uitvoerbaar is. Voor 2021 waarschuwde het OM al dat er niet genoeg mankracht was om de wet te handhaven. Ook de Raad voor de rechtspraak uitte zorgen over de korte termijn van drie dagen voor een rechter om een belangenafweging te maken.

Recht op wonen versus eigendomsrecht

Wonen is een grondrecht dat net als het eigendomsrecht van de huizenbezitter beschermd wordt door internationale verdragen en de Grondwet. Rechters geven in de regel geen toestemming voor ontruiming als dat leidt tot leegstand. De nieuwe wet veranderde niets aan deze belangenafweging. Kraken wordt vaak gezien als de enige optie voor jongeren zonder woonmogelijkheden in de stad.

Problemen bij de uitvoering van de wet

Uit een evaluatie door onderzoeksbureau Ateno bleek dat de verwachte „kraakcarrousel” niet aantoonbaar was. In 2021 werden er bij 128 kraakincidenten slechts tien kort gedingen aangespannen, waarvan zeven werden ingetrokken. Volgens advocaat Juanita van Lunen verlaten krakers vaak al zonder bezwaar of geven zich gewonnen zodra de plannen van de eigenaar duidelijk worden.

Voorbeeld van Takland

De krakers van Takland wonnen een rechtszaak waarin het OM de woning wilde ontruimen zonder rechterlijke toetsing, wat in strijd was met de wet. Na een maand woonden de krakers opnieuw boven de winkel toen de politie opnieuw wilde ontruimen, dit keer met een rechterlijke toetsing. Uiteindelijk moesten de krakers vertrekken, maar verhuisden ze naar een ander leegstaand pand in de Taksteeg.

Reacties van vastgoedbeleggers en huiseigenaren

Vastgoedbeleggers en huiseigenaren zijn blij met de nieuwe wet, maar blijven frustraties houden over de handhaving. Veel panden staan na ontruiming weer leeg, zoals een kraakpand aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam. De Hoge Raad oordeelde dat dit pand nooit ontruimd had mogen worden omdat het weer leeg stond, maar voor de krakers kwam deze uitspraak te laat.

Bron: nrc.nl