Gemeenten overwegen herinvoering erfpacht om prijzen koopwoningen te drukken

Invoering van erfpacht is terug van weggeweest. Erfpacht was decennia geleden een veel voorkomend fenomeen. Vooral Amsterdam stond er bekend om. Kocht je een huis, dan kocht je niet de grond. Daarvoor werd een jaarlijkse erfpachtvergoeding betaald. Nu de prijzen voor koophuizen door het dak gaan en een eigen huis voor steeds minder mensen bereikbaar wordt, overwegen verschillende gemeenten om de erfpacht weer in te voeren. Hierdoor houdt de gemeente ook een belangrijke vinger in de pap als het gaat om het eigendom van de grond. Een koophuis wordt hierdoor goedkoper, maar de eigenaar moet wel rekening houden met de jaarlijkse vergoeding aan de gemeente. Hier zitten echter wel wat haken en ogen aan. Erfpacht werd tot de jaren 80 van de vorige eeuw vooral toegepast in Amsterdam. Daar werd het in 1896 ingevoerd om de lokale overheid grip te laten houden op speculaties met grondprijzen.

Een huis met 20% korting

Een huis dat wordt gekocht met erfpacht is al snel zo’n 20% goedkoper. Dat scheelt dus aanzienlijk. Onder andere Ede, de steden Utrecht en Groningen, provincie Gelderland en Zaanstad zijn bezig met het onderzoeken van de mogelijkheid voor de invoering van erfpacht op een deel van de nieuwbouwwoningen die in de komende jaren worden gebouwd. Gemeenten kiezen nu vaak voor een moderne vorm van erfpacht. Het huis wordt gekocht voor de gereduceerde prijs met eeuwigdurende erfpacht die direct wordt afgekocht. Dat betekent dat de koper, in tegenstelling tot wat bij de ‘oude’ erfpacht gebruikelijk was, geen jaarlijkse bijdrage verschuldigd is. Er zit wel een addertje onder het gras: Als een koper na een aantal jaren verhuist, kan hij de woning niet vrij verkopen. De gemeente koopt het huis terug tegen de dan geldende marktwaarde. De ‘winst’ gaat niet in zijn geheel naar de verkopende eigenaar, een deel daarvan vloeit terug naar de gemeentekas. Als het huis met verlies wordt verkocht betalen zowel de verkopende eigenaar als de gemeente daar een deel van.

Risico’s voor de gemeente

Gemeenten die de invoering van erfpacht overwegen moeten wel zorgen voor voldoende financiële middelen. Zo moet er geld zijn om woningen terug te kopen als de eigenaar wil verhuizen. Daarnaast moet de gemeente grond aankopen. Volgens een nieuw ontwikkelde constructie kan een gemeente ook de grond laten kopen door een stichting. Hierdoor wordt de aangekochte bouwgrond niet op de begroting van de gemeente gezet. Onder andere de gemeenten Vught, Eindhoven en Katwijk overwegen erfpacht in te voeren met deze constructie. De gemeente Amstelveen heeft zelfs al een bouwproject op het oog waar het deze methode, Koopsmarter genaamd, wil gaan toepassen op een deel van de woningen. Een belangrijk verschil is dat er bij Koopsmater wel jaarlijks erfpacht wordt betaald. Deze kan worden afgekocht, gebeurt dit niet dan wordt de hoogte van de erfpacht na 10 jaar herzien tegen de dan geldende rente.

Kritiek op de erfpachtregeling

Onder andere de Vereniging Eigen Huis is kritisch over de erfpachtregeling. Mensen die zich eigenlijk geen eigen woning kunnen veroorloven kunnen zo toch een huis kopen, maar het blijft kunstmatig ingrijpen op de woningmarkt, aldus VEH. Er wordt ook geëxperimenteerd met Duokoop. Daarbij betaalt de huizenkoper wel erfpacht maar is er de mogelijkheid om op ieder gewenst moment de grond alsnog te kopen als daar de financiële ruimte voor is. Het risico van erfpacht is dat huizenkopers over het algemeen niet goed kunnen inschatten wat de consequenties ervan zijn. De regering overweegt nu om de Autoriteit Financiële Markten belasten met het toezicht op de verschillende erfpachtregelingen die nu in de maak zijn of al worden uitgevoerd.

Bron: Het Financieele Dagblad