Onderzoek naar vervuilde lucht geeft steeds meer inzichten

De risico’s van vervuilde lucht zijn groter dan tot nu toe gedacht. Recent onderzoek toont aan dat lagere concentraties vervuiling in de lucht, zoals fijnstof, al een risico zijn voor de gezondheid. De lucht wordt vervuild door onder andere industrie en gemotoriseerd verkeer. De WHO (Wereld Gezondheids Organisatie) heeft voor de 6 meest vervuilende stoffen in de lucht de kritieke waarde verlaagd. Ieder jaar sterven circa 7 miljoen mensen omdat ze ziek werden door vervuilde lucht. Dat zijn er net zo veel als het aantal mensen dat overlijdt door de gevolgen van overgewicht en roken.

Grootste schade door stikstofdioxide en fijnstof

De grenswaarden voor fijnstof en stikstofdioxide werden fors verlaagd. Deze twee vormen dan ook het grootste risico op gezondheidsproblemen. Het probleem is dat het hier gaat om advieswaarden. Overheden hoeven zich er niet aan te houden. De vorige waarden dateren van 2005 en er zijn heel wat landen die zelfs die waarden nog lang niet halen. Vervuilde lucht zal dan ook voorlopig nog een groot probleem blijven voor de volksgezondheid. De waarden kunnen nu nauwkeuriger worden vastgesteld dan enkele tientallen jaren geleden. Dat komt omdat er gebruik kan worden gemaakt van betere satellietwaarden en computerberekeningen die sterk zijn verbeterd.

90% van de wereldbevolking leeft in vervuilde lucht

Wanneer het gaat om fijnstof leeft 90% van de wereldbevolking in vervuilde lucht. De fijnstofwaarde is voor deze groep hoger dan de advieswaarde uit 2005, laat staan de nu geadviseerde waarde. De hoogste waarde vinden we in Nepal en India. Daar ligt de stikstofwaarde maar liefst 8 keer hoger dan de norm. Dit komt vooral door stoken en koken op vaste brandstoffen zoals hout en kolen, maar ook door uitstoot van industrie en verkeer. De EU hanteert een norm die 2,5 keer hoger is dan de WHO adviesnorm. En de nieuwe norm van de WHO is 5 keer lager dan wat de EU nu hanteert. Vooral landen in Oost-Europa gebruiken nog veel steenkool en daarom moest er een compromis worden gesloten over de te hanteren grenswaarde binnen de EU. Overigens wordt de waarde in Polen in verschillende regio’s overschreden, evenals in de Povlakte in Italië, waar de lucht vaak tussen de bergen blijft hangen.

Hoe zit het met Nederland?

Nederland blijft over het algemeen onder de geldende norm van 25 mg/m³ fijnstof. Maar daarbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat dit een gemiddelde is. De lucht is in Noord-Nederland een stuk schoner dan in het zuiden van het land. Het RIVM heeft berekend dat de levensverwachting van iedere Nederlander als gevolg van vervuilde lucht gemiddeld zo’n 13 maanden korter is. Het is belangrijk om snel over te gaan op stroom, bijvoorbeeld voor het vervoer over de weg maar ook in de industrie. Die stroom moet dan bij voorkeur op een schone manier worden opgewekt, dus door middel van wind- of zonne-energie. Ook stikstofdioxide blijft een groot probleem. Deze stof wordt voornamelijk uitgestoten door de vee-industrie omdat het in de uitwerpselen zit in de vorm van ammoniak. Het doel is om de vervuilde lucht in 2050 zo te hebben verminderd dat iedereen in gezonde lucht kan leven. Of dat doel gehaald gaat worden zal de tijd leren.

Bron: NRC Next